Blote schaamte in Nederland: worden we steeds preutser?

Het zijn de jaren negentig. In een videoclip dansen vrouwen in korte broekjes, met hun butt vol in beeld. Sir Mix-a-Lot staat op een levensgrote kont, te zingen, te genieten. Niet veel later leren Ross en Rachel het nummer aan hun jonge dochter die alleen zo een lach aan haar kersverse Friends-ouders wil laten zien. Op het strand in Nederland groeien meisjes langzaam uit tot vrouwen, in alleen hun bikinibroekje op een warme dag aan zee. Verderop duiken de amateurvoetballers bezweet met z’n allen de douche in. Bloot natuurlijk. Niemand heeft in die tijd nog een zwembroek in zijn tas, of moeten we douchebroek zeggen? Het is een andere tijd, bloot is zeg maar: blootgewoner. Gewoner dan nu. Want wat we toen niet wisten, Rachel vast niet, Ross niet en Sir Mix-a-Lot niet, is dat we met z’n allen toewerkten naar iets waardoor we bloot tegenwoordig automatisch koppelen aan seks. Een van de grote redenen waarom ons land steeds vaker als preuts bestempeld wordt. Voor de duidelijkheid: preutsheid vertaalt zich in hoe een individu en de samenleving omgaan met naakt. In het bedekken van kleding, in taal, in beeld en in kunst. Preuts was de mens lang niet, maar ook lang weer wel. Hoe is dat nu? Zitten we op de piek van preutsheid in ons land?

De piemelpolitie

Eerst even terug in de preutse tijd. Want hoe we omgaan met naaktheid verandert al eeuwen. In de tijd van de oude Grieken deden ze niet zo moeilijk. Zo sportten ze gewoon in hun blote kont in het gymnasion (gymnos = naakt). In die tijd was een afgetraind, gespierd lichaam het mooiste wat er was. En dat laat je zien, in vol ornaat. De Olympische Spelen werden dan ook gehouden zonder kleren aan, dat was dapper, want zo liet je zien dat je niet bang was voor blessures. Gewonnen? Dan kreeg je een standbeeld van je afgetrainde lichaam. De gedachte was toen: de Griekse goden hebben er vast ook zo uitgezien. En dus zijn veel goden naakt afgebeeld. Dat laatste vond de katholieke kerk maar niks, zo rond de Middeleeuwen, en ze besloten alsnog marmeren vijgenbladeren over de geslachtsdelen te plakken. Of de piemelpolitie kwam langs en die hakte het zaakje eraf. Alle naakte mannen moesten worden bedekt om aan de wensen van de paus te voldoen. Als een ware 'piemelpolitie’ ging de katholieke kerk door Rome om geslachtsdelen af te hakken. Zelfs de Romeinse beelden uit de oudheid werden niet gespaard. Naaktheid werd verboden.

Bloot = seks

Even terug naar nu. I can lick it, I can ride it while you slipping and sliding / I can do all them little tricks and keep the dick up inside it/ You can smack it, you can grip it, you can go down and kiss it / And every time he leave me alone, he always tell me he miss it…Nicki Minaj, gekleed in een bikini, drukt haar borsten in de clip Super Freaky Girl (2022) op een roze aanrecht tegen elkaar terwijl een man aan haar been hangt. Seks en naaktheid, vandaag de dag vinden we het lastig om ze los van elkaar te zien. Bloot en seks is voor ons als chocola en de Milka-koe, als Messi en Barcelona. Linda Duits, sociaal wetenschapper, onderzoeker en publicist, maakte in 2022 de podcast Blootgewoon, voel je vrij, over de verpreutsing in Nederland. Ze vertelt daarin dat de koppeling bloot en seks ontstaat in de jaren nul van deze eeuw, waarin er veel zorgen zijn over bloot en seksuele verwijzingen in de publieke ruimte. Zoals bloot dat je in videoclips ziet, blote vrouwen op billboards langs de snelweg. De nadruk ligt in die uitingen te veel op seks, is de kritiek.

Duurt nog wel even

Worden we nog preutser of zijn we al over ons schamende hoogtepunt heen? Helaas, onze preutse staat van zijn is nog niet klaar. We zitten nog steeds in de lijn naar boven, als je het Leemans vraagt. "De piek van onze preutsheid is nog niet geweest. Ik noem het trouwens liever prudentie, verpreutsing is zo moreel geladen, negatief. Prudentie, mensen die proberen hun blootheid niet te tonen omdat het te snel geseksualiseerd zou worden dus." Niet alles louter negatief trouwens, want van het een komt ook weer het ander. "Er moet toch iets uit wat erin zit, we zijn seksuele wezens, zoals elke soort. Om ons voort te planten, elkaar als seksuele wezens te zien, ga je toch andere manieren vinden om je te uiten. Schaamte is ook een manier om je te verhouden tot de gemeenschap, via schaamte zoek je uit wat de regels van de samenleving zijn." Leemans vindt het opvallend te zien hoe in Amsterdam bij de Amstel deze zomer mensen andere keuzes maken als het gaat om naaktheid. Iets aan tegenbeweging is er al te zien. Maar zo’n preutse trend kan net zo goed een eeuw duren.

De gezonde samenleving

"In een gezonde samenleving kunnen mensen op een open manier met hun lichaam omgaan,’ zegt Leemans. Zonder dat we daar dus meteen geil van hoeven te worden. Of denken aan seks. Misschien moeten we terug naar de tiet dat tieten weer borsten zijn. Een kont ook iets is om op te zitten. Misschien eens wat vaker naar de sauna, douchen zonder broekje (alleen als je wilt natuurlijk), of beter: organiseer een sportwedstrijd, en de winnaar krijgt een standbeeld, van zijn eigen blote lijf.

Het hele artikel lezen? Koop de nieuwste Playboy. Nu in de winkels of verkrijgbaar via Tijdschrift.land.